Η διαταγή πληρωμής (άρθρα 623 επ. ΚΠολΔ) αποτελεί εκτελεστό τίτλο για την ικανοποίηση των χρηματικών απαιτήσεων του δανειστή. Η απαίτηση του δανειστή, η οποία πρέπει σε κάθε περίπτωση να είναι βεβαία, δηλαδή να μην εξαρτάται από αίρεση ή προθεσμία, και εκκαθαρισμένη, δηλαδή να προκύπτει σαφώς το χρηματικό ποσό, ικανοποιείται με τη διαταγή πληρωμής άμεσα και χωρίς συνήθως τη μακρόχρονη διαδικασία της δικαστικής οδού. Η διαταγή πληρωμής, παρότι αρχικά εφαρμοζόταν αμιγώς στις σχέσεις ιδιωτικού δικαίου, εκδίδεται πλέον και κατά του Κράτους και των οργάνων του.

Συνταγματικό θεμέλιο πλέον της διαταγής πληρωμής κατά του Δημοσίου αποτελούν τα άρθρα 20 παρ. 1, 94 παρ. 4 και 95 παρ. 5 του Συντάγματος. Κατοχυρώνεται ακόμα η πρακτική αυτή και στο άρθρο 6 παρ. 1 της ΕΣΔΑ.

Η αλλαγή και η στροφή αυτή της θεωρίας και της νομολογίας βασίζεται στη σκέψη και την ανάγκη διασφάλισης των ιδιωτών και των απαιτήσεών τους έναντι του Δημοσίου και των διαφόρων οργάνων του. Παρότι η διαταγή πληρωμής δεν αποτελεί δικαστική απόφαση, εντούτοις ο ίδιος ο ΚΠολΔ και η θεωρία δέχονται αυτήν ως ανεξάρτητο εκτελεστό τίτλο. Με τον Ν. 4329/2015 μάλιστα και βασιζόμενος στη σύγχρονη ευρωπαϊκή πρακτική, ο εθνικός νομοθέτης προέβλεψε στα άρθρα 272 επ. του Κ.Δ.Δ. τη δυνατότητα έκδοσης διαταγής πληρωμής για μη αμφισβητούμενες αξιώσεις που πηγάζουν από διοικητική σύμβαση στα πλαίσια εμπορικής συναλλαγής.

Όπως και στην πολιτική δίκη, έτσι και στις διαταγές πληρωμής κατά του Δημοσίου, προβλέπεται το ένδικο βοήθημα της ανακοπής. Παρά την άσκηση της ανακοπής, η διαταγή πληρωμής αποτελεί εκτελεστό τίτλο και δεν χάνει την εκτελεστότητά της.

Αρμόδιος, τέλος, να εκδώσει τη διαταγή πληρωμής, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα άρθρα του Κ.Δ.Δ. είναι ο δικαστής του Μονομελούς Διοικητικού Εφετείου της έδρας του αντισυμβαλλόμενου φορέα (δηλ. της έδρας του ΝΠΔΔ ή του εκάστοτε φορέα της εκτελεστικής εξουσίας).

Αξίζει να αναφερθεί πως οι νέες διατάξεις και η νέα κατεύθυνση θεωρίας και νομολογίας στο συγκεκριμένο θέμα αποτελούν σημαντική τομή στη μακρόχρονη πρακτική της εθνικής νομοθεσίας, που μέχρι πρότινος ήθελε το Δημόσιο και τα όργανά του σε θέση ισχύος, ακόμα και στις συναλλαγές τους στα πλαίσια του ιδιωτικού δικαίου. Επέρχεται έτσι, θα έλεγε κανείς, μια συνταγματική ισοσκέλιση των δικαιωμάτων των πολιτών έναντι του Δημοσίου και των ΝΠΔΔ, βασιζόμενη φυσικά σε συνταγματικούς, εθνικούς και κυρίως υπερεθνικούς κανόνες δικαίου, πλήρως εναρμονισμένους με τη σύγχρονη πρακτική.

Τέλος, ενδιαφέρουσα είναι και η απόφαση με αριθμ. 1023/2017 της Ολομέλειας του Ελεγκτικού Συνεδρίου η οποία αφορά την υποχρέωση της διοίκησης σε συμμόρφωση βάσει διαταγής πληρωμής. Στην υπό κρίση περίπτωση υπήρξε διχογνωμία σχετικά με το αν η διαταγή πληρωμής αποτελεί νόμιμο και πλήρες δικαιολογητικό για την εξόφληση της οφειλής του Δημοσίου ή αν απαιτείται προς αυτό να έχει εξοπλιστεί με ισχύ δεδικασμένου. Η μειοψηφία υποστήριξε πως η εκδοθείσα από πολιτικό δικαστή διαταγή πληρωμής δεν απέκτησε ισχύ δεδικασμένου σύμφωνα με το άρθρ. 633 του ΚΠολΔ, και επομένως δεν δεσμεύει το Δημόσιο, και κατ᾽ επέκταση το Ελεγκτικό Συνέδριο, κατά την άσκηση του προληπτικού και κατασταλτικού ελέγχου του. Η πλειοψηφία όμως δέχτηκε ότι δεν απαιτείται ισχύς δεδικασμένου, καθώς αυτή είναι η ορθότερη ερμηνεία των προαναφερθέντων συνταγματικών διατάξεων. Στη βάση όμως της συλλογιστικής και των δύο απόψεων, ήταν αναντίρρητο ότι πλέον, όπως έχει διαμορφωθεί η θεωρία και η νομοθεσία, η διαταγή πληρωμής αποτελεί έναν νόμιμο τρόπο ικανοποίησης, εκ μέρους των ιδιωτών, των αξιώσεών τους έναντι του Δημοσίου και των φορέων του.

Για την ΔήμοςData
Ιωάννης Σαρακηνός
Δικηγόρος - Επικεφαλής Νομικής Ομάδας ΔήμοςData
Ειδικός σε θέματα ΝΠΔΔ, Σχολικών Επιτροπών & Προσωπικών Δεδομένων