1. Διάρκεια Δημοτικής Περιόδου
Γίνεται πλέον 4ετής (δεύτερη Κυριακή Οκτωβρίου) και η εγκατάσταση των αρχών γίνεται 01.01 επόμενου της διεξαγωγής των εκλογών έτους έως 31.12 του τέταρτου έτους – Εξαίρεση: για το έτος 2019 διεξαγωγή εκλογών την Κυριακή των Ευρωεκλογών και εγκατάσταση αρχών 01.09.2019 έως 31.12.2023.

2. Εκλογικό Δικαίωμα
Δικαίωμα εκλογής δεν έχουν πλέον και οι ομογενείς ούτε και οι νομίμως διαμένοντες αλλοδαποί υπήκοοι τρίτων χωρών.
Επίσης, το δικαίωμα μεταδημότευσης μπορεί να ασκηθεί πλέον από 01.08 του έτους διενέργειας των εκλογών – Εξαίρεση: για το έτος 2019 μπορεί να ασκηθεί από 01.04.2019.

3. Άσκηση Εκλογικού Δικαιώματος
Το δικαίωμα συμμετοχής στην ψηφοφορία για την εκλογή των μελών των συμβουλίων των κοινοτήτων εφαρμόζεται πλέον τόσο στα συμβούλια κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό άνω των τριακοσίων (300) κατοίκων όσο και στους προέδρους των κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό έως τριακοσίων (300) κατοίκων. Καταργούνται οι εκπρόσωποι τοπικών κοινοτήτων. Το δικαίωμα συμμετοχής παραμένει φυσικά στους εκλογείς που είναι εγγεγραμμένοι στους αντίστοιχους εκλογικούς καταλόγους.

4. Εκλογικοί Κατάλογοι
Πλέον, οι εκλογικοί κατάλογοι που ισχύουν για τις βουλευτικές εκλογές ισχύουν και για τις εκλογές των δημοτικών αρχών, των συμβουλίων των κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό άνω των τριακοσίων (300) κατοίκων και των προέδρων των κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό έως τριακοσίων (300) κατοίκων. Δεν υπάρχει πλέον αναφορά στις τοπικές κοινότητες και στους εκπροσώπους των τοπικών κοινοτήτων. Δεν ισχύουν πλέον οι ειδικοί εκλογικοί κατάλογοι των ομογενών και των νομίμως διαμενόντων αλλοδαπών υπηκόων τρίτων χωρών.

5. Προσόντα Εκλογιμότητας
Δήμαρχος μπορεί να εκλεγεί όχι μόνο ο δημότης που έχει την ικανότητα να εκλέγει και έχει συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας του κατά την ημέρα της διενέργειας των εκλογών, αλλά και ο πολίτης κράτους-μέλους της ΕΕ, εφόσον και εκείνος έχει συμπληρώσει το 21ο έτος της ηλικίας του κατά την ημέρα των εκλογών. 
Δημοτικός σύμβουλος, σύμβουλος κοινότητας (ή πρόεδρος κοινότητας πλέον) δεν μπορεί να εκλεγεί ο ομογενής και ο νομίμως διαμένων αλλοδαπός υπήκοος τρίτων χωρών.

6. Κωλύματα Εκλογιμότητας & Ασυμβίβαστα
Δεν μπορούν να εκλεγούν ή να είναι δήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι, σύμβουλοι κοινότητας (ή πρόεδροι κοινότητας πλέον), μεταξύ άλλων, ούτε μέλη Ανεξαρτήτων Αρχών. Επίσης, μεταξύ των υπολοίπων, διακρίνουμε τον Δημοτικό και Περιφερειακό Διαμεσολαβητή, υπό προϋποθέσεις, και τον Επόπτη ΟΤΑ, στο σύνολο των δήμων στους οποίους εκτείνεται η αρμοδιότητά του, για τέσσερα (4) έτη από τη λήξη της θητείας του με οποιονδήποτε τρόπο.

7. Ασυμβίβαστο εξαιτίας Οφειλών
Το ασυμβίβαστο εξαιτίας οφειλών αποτελεί κώλυμα για την υποψηφιότητα δημάρχου, δημοτικού συμβούλου, συμβούλου κοινότητας (ή και προέδρου πλέον) εφόσον η συνολική οφειλή υπερβαίνει συγκεκριμένο ποσό πλέον, ήτοι πεντακόσια (500) ευρώ. Η διαπίστωση ασυμβιβάστου και έκπτωση από το αξίωμα από το Διοικητικό Πρωτοδικείο, κατόπιν ένστασης, παύει να ισχύει.

8. Υποψηφιότητες – Κατάρτιση Συνδυασμών
Η εκλογή δημάρχου και η κατάρτιση των συνδυασμών διαφοροποιείται, με κύρια διαφορά τον αριθμό των δημοτικών συμβούλων, αφού καταργείται πλέον ο κανόνας ότι ο αριθμός τους θα πρέπει να είναι ίσος τουλάχιστον με τον αριθμό των εδρών κάθε εκλογικής περιφέρειας με δυνατότητα προσαύξησης έως και πενήντα τοις εκατό (50%). Δεν υφίσταται πλέον κανένας τέτοιος περιορισμός.
Σημαντική επίσης τομή του νέου κανονιστικού πλαισίου αποτελεί το γεγονός ότι ο αριθμός των υποψήφιων δημοτικών συμβούλων από κάθε φύλο ανέρχεται σε ποσοστό σαράντα τοις εκατό (40%), τουλάχιστον, του συνολικού αριθμού των υποψηφίων του οικείου συνδυασμού.

9. Η δημοτική ή τοπική κοινότητα μετονομάζεται σε κοινότητα και οι τοπικοί εκπρόσωποι των κοινοτήτων σε προέδρους των κοινοτήτων.

10. Εκλογές Κοινοτήτων άνω των 300 Κατοίκων – σύμβουλοι
Προβλέπεται πλέον συγκεκριμένη ρύθμιση για την εκλογή συμβούλων κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό άνω των τριακοσίων (300) κατοίκων, η οποία γίνεται με χωριστή κάλπη και κατά συνδυασμούς. Προβλέπεται συγκεκριμένη διαδικασία κατάθεσης υποψηφιοτήτων και κατάρτισης συνδυασμών (συνδυασμός υποψηφίων).

11. Εκλογές Κοινοτήτων έως 300 Κατοίκων - πρόεδροι
Προβλέπεται πλέον συγκεκριμένη ρύθμιση και για την εκλογή προέδρων των κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό έως τριακοσίων (300) κατοίκων, η οποία γίνεται με χωριστή κάλπη και με ενιαίο ψηφοδέλτιο, όλων των μεμονωμένων υποψηφίων. Προβλέπεται συγκεκριμένη διαδικασία κατάθεσης υποψηφιοτήτων (μεμονωμένοι υποψήφιοι).

12. Ένωση Κοινότητας σε Περίπτωση μη Υποβολής Υποψηφιοτήτων 
Εισάγεται για πρώτη φορά η έννοια της ένωσης κοινότητας με όμορη, σε περίπτωση μη υποβολής δήλωσης συνδυασμού ή μεμονωμένων υποψηφιοτήτων σε ενιαίο ψηφοδέλτιο. Η ένωση γίνεται με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Εσωτερικών και γνώμη του οικείου δημοτικού συμβουλίου. Προϋπόθεση: ματαίωση εκλογής συμβούλων, επειδή δεν έχει υποβληθεί δήλωση συνδυασμού υποψηφίων ή, σε κοινότητα έως και τριακοσίων (300) κατοίκων, δήλωση υποψηφιότητας μεμονωμένων υποψηφίων, και έκδοση προγράμματος επανάληψης εκλογής από τον δήμαρχο.

13. Ανακήρυξη – Κοινοποίηση Υποψηφιοτήτων 
Τη δέκατη πέμπτη (15η) ημέρα πριν από την ψηφοφορία το πρωτοδικείο ανακηρύσσει σε δημόσια συνεδρίαση όχι μόνο τους συνδυασμούς αλλά πλέον και στους υποψηφίους ενιαίου ψηφοδελτίου κοινοτήτων έως και τριακοσίων (300) κατοίκων, που έχουν δηλωθεί νόμιμα. Με την σειρά του, ο περιφερειάρχης θεωρεί και αποστέλλει αμέσως σε κάθε δήμο πίνακα των συνδυασμών αλλά πλέον και των υποψηφίων που έχουν ανακηρυχθεί (αφού του κοινοποιηθούν από τον πρόεδρο του πρωτοδικείου).

14. Αντικατάσταση Υποψηφίων 
Οι διατάξεις της αντικατάστασης (λόγω παραίτησης ή θανάτου του υποψηφίου) που αφορούσαν τον δήμαρχο, εφαρμόζονται πλέον και στον πρόεδρο συμβουλίου κοινότητας με μόνιμο πληθυσμό άνω των τριακοσίων (300) κατοίκων.

15. Δικαιώματα Συνδυασμών
Με την γραπτή δήλωση του Δημάρχου που διορίζονται αντιπρόσωποι των συνδυασμών και των υποψηφίων, μπορούν πλέον να οριστούν και γενικοί αντιπρόσωποι και έως δύο αναπληρωτές τους για συγκεκριμένο αριθμό εκλογικών τμημάτων.

16. Πρόγραμμα εκλογής
Στο πρόγραμμα εκλογής μπαίνουν πλέον τα ενιαία ψηφοδέλτια μεμονωμένων υποψηφιοτήτων κοινοτήτων με μόνιμο πληθυσμό έως 300 κατοίκων, όπως έχουν ανακηρυχθεί από το οικείο δικαστήριο και δεν προβλέπεται διαβίβαση κάποιου πίνακα από τον Περιφερειάρχη.

17. Εκτύπωση & διανομή ψηφοδελτίων
Προστίθεται νέο άρθρο σχετικά με τα ψηφοδέλτια των συνδυασμών, τον τρόπο εκτύπωσής τους. Τα ψηφοδέλτια πρέπει να τυπωθούν και να παραδοθούν στον δήμαρχο, 8 τουλάχιστον μέρες πριν την ψηφοφορία (3 ημέρες πριν, αν επαναληπτικές).

18. Περιεχόμενο ψηφοδελτίων
Υπάρχει ειδική πρόβλεψη για το τι θα αναγράφεται στο ψηφοδέλτιο του υποψήφιου συνδυασμού για τις εκλογές των κοινοτήτων άνω των 300 κατοίκων, στις οποίες προβλέπεται και «ενιαίο ψηφοδέλτιο» και το περιεχόμενό του.

19. Σταυροί προτίμησης
Κατά την εκλογή συμβουλίων κοινότητας άνω των 300 κατοίκων, ο εκλογέας μπορεί να επιλέξει 1 σύμβουλο κοινότητας (για κοινότητες με 5μελή Συμβούλια) και έως 2 για κοινότητες που εκλέγουν 7μελή, 11μελή ή 15μελή Συμβούλια. Για προέδρους στις κοινότητες αυτές (έως 300 κατοίκους), ο εκλογέας μπορεί να επιλέξει πάλι μέχρι 1 υποψήφιο.

20. Άκυρα ψηφοδέλτια
Προβλέπεται αυτοδίκαιη ακυρότητα του ψηφοδελτίου (δηλαδή αυτόματη) αν μέσα σε φάκελο βρεθούν 2 και πάνω ψηφοδέλτια, άσχετα αν είναι έγκυρα κ.λπ.

21. Εφαρμογή διατάξεων της νομοθεσίας στις βουλευτικές εκλογές
Για την εκλογή συμβούλων ή προέδρων κοινότητας, χρησιμοποιούνται από εδώ και στο εξής διαφορετικές κάλπες, που φέρουν κατάλληλο διακριτικό γνώρισμα, όπως αυτό καθορίζεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών.

22. Κατανομή εδρών δημοτικού συμβουλίου κατ’ αναλογία
Το δημοτικό συμβούλιο παίρνει πλέον ανάλογες έδρες με τις έγκυρες ψήφους που έλαβε στον Α γύρο (κατ’ αναλογική κατανομή των εδρών). Αναλογική εφαρμογή έχεις ως εξής: σύνολο έγκυρων ψηφοδελτίων όλων των συνδυασμών δια του αριθμού των εδρών κάθε δημοτικού συμβουλίου και το πηλίκο +1 (εκλογικό μέτρο). Αριθμός έγκυρων ψηφοδελτίων κάθε συνδυασμού διαιρείται με το εκλογικό μέτρο και κάθε συνδυασμός καταλαμβάνει έδρες όσες και το ακέραιο πηλίκο της διαίρεσης.

23. Επανάληψη ψηφοφορία
Δεν προβλέπεται πλέον κατανομή των εδρών των δημοτικών συμβουλίων σε 2 κατανομές.
 
24. Κατανομή εδρών δημοτικού συμβουλίου ανά εκλογική περιφέρεια
Προβλέπεται νέος τρόπος κατανομής των εδρών. Η κατανομή των εδρών ξεκινά πλέον από τις τυχόν μονοεδρικές εκλογικές περιφέρειες του δήμου. Η έδρα κάθε μονοεδρικής περιφέρειας αποδίδεται στον συνδυασμό που έλαβε τις περισσότερες έγκυρες ψήφους. Ακολουθεί υπολογισμός του εκλογικού μέτρου κ.ο.κ.

25. Υποψήφιος δήμαρχος κατόπιν παραίτησης ή θανάτου του δημάρχου σε περίπτωση επαναληπτικής διαδικασίας
Όποιος επιλεγεί ως υποψήφιος δήμαρχος και είναι υποψήφιος σύμβουλος του συνδυασμού αφαιρείται πλέον από τη σειρά κατάταξης των υποψηφίων συμβούλων του συνδυασμού βάσει των σταυρών που έλαβαν.
26. Καταργείται το σχετικό με την κατανομή των εδρών των συμβούλων της δημοτικής κοινότητας άρθρο.

27. Κατανομή εδρών συμβούλων κοινότητας
Εισάγεται ο διαχωρισμός των κοινοτήτων άνω των 300 κατοίκων, όπου έχουμε αναλογική κατανομή εδρών μεταξύ των συνδυασμών, με τον ίδιο με το προηγούμενο νομοθετικό πλαίσιο τρόπο.

28. Εκλογή προέδρου κοινότητας άνω των 300 κατοίκων
Προβλέπεται για πρώτη φορά ότι στις κοινότητες έως και 300 κατοίκων, όπου η εκλογή του προέδρου του συμβουλίου διενεργείται με ενιαίο ψηφοδέλτιο, πρόεδρος της κοινότητας εκλέγεται εκείνος που θα συγκεντρώσει τους περισσότερους σταυρούς προτίμησης. Οι υπόλοιποι, κατά τη σειρά των σταυρών που έλαβαν, λογίζονται ως αναπληρωματικοί. Σε περίπτωση ισοψηφίας, το πρωτοδικείο διενεργεί κλήρωση.

29. Επικύρωση της εκλογής/παραίτηση αιρετών
Στην θέση του ΓΓ της Αποκεντρωμένης Διοίκησης υπεισέρχεται ο Συντονιστής της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, ο οποίος λαμβάνει: (α) τις αποφάσεις του προέδρου του πρωτοδικείου και αποστέλλει αντίγραφό τους στον δήμο, (β) την έγγραφη παραίτηση του δημάρχου.

30. Παραίτηση αιρετών
Η παραίτηση του δημάρχου, των δημοτικών συμβούλων και των αιρετών γίνεται οριστική την επόμενη της κατάθεσης της σχετικής δήλωσης στο πρωτόκολλο.

31. Αντικατάσταση & αναπλήρωση μελών
Πέραν της γνωστής αντικατάστασης των συμβούλων δημοτικών ή τοπικών κοινοτήτων από συμβούλους των κοινοτήτων άνω των 300 κατοίκων, υπάρχει νέα πρόβλεψη ότι για τη θέση άμεσα εκλεγόμενου προέδρου κοινότητας έως και 300 κατοίκων, που, για οποιονδήποτε λόγο, μένει κενή, καταλαμβάνει, ο επόμενος, κατά σειρά σταυρών προτίμησης, υποψήφιος πρόεδρος της κοινότητας.

32. Εκλογή εξαιτίας διάλυσης συμβουλίων
Οι εκλογές προκηρύσσονται από τον Συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης και όχι από τον Περιφερειάρχη. Σε περίπτωση διάλυσης, οι εκλογές προκηρύσσονται εντός 1 μήνα από διάλυση, όπως ίσχυε και με το προηγούμενο καθεστώς.
 

Για τη ΔήμοςData
Ιωάννης Σαρακηνός
Δικηγόρος-Επικεφαλής Νομικής Ομάδας ΔήμοςData
Ειδικός σε θέματα ΝΠΔΔ, Σχολικών Επιτροπών & Προσωπικών Δεδομένων